Czym jest powinowactwo i jakie ma znaczenie prawne?

Powinowactwo to pojęcie powszechnie znane w kontekście relacji rodzinnych, ale jego znaczenie w prawie może być nieco bardziej złożone niż się wydaje na pierwszy rzut oka. Wiele przepisów odnosi się właśnie do tego terminu, szczególnie tych dotyczących spadków i darowizn. W tym artykule przyjrzymy się bliżej powinowactwu, jego definicji oraz tym jakie ma ono znaczenie w kontekście prawnym.

Czym jest powinowactwo?

Powinowactwo odnosi się do związku między jednym małżonkiem a krewnym drugiego małżonka, który nie jest związany pokrewieństwem biologicznym, ale wynika z małżeństwa. Innymi słowy, osoba, która wchodzi w związek małżeński, nawiązuje powinowactwo z krewnymi swojego małżonka. W odróżnieniu więc od pokrewieństwa pojęcie to jest wyłącznie terminem prawnym. Jednocześnie należy nadmienić, że dotyczy ono wyłącznie samych małżonków, co oznacza, że między poszczególnymi członkami ich rodzin nie pojawia się ów stosunek prawny. Nie ustaje on również, w przypadku rozwodu. Art. 61 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego powinowactwo trwa mimo ustania małżeństwa (chyba że zostało ono unieważnione, albowiem wtedy powstaje stan taki, jak gdyby nigdy nie zostało ono zawarte)

Stopnie powinowactwa

Stopnie powinowactwa odnoszą się do stopnia pokrewieństwa między jedną osobą, a krewnymi drugiej osoby przez małżeństwo. Określa się je w zależności od stopnia oddalenia od osoby centralnej w danym związku. Im bliżej krewnego związku z osobą centralną, tym niższy jest stopień powinowactwa.

Art. 61 § 2 k.r.o. stanowi o tym, że linię i stopień powinowactwa określa się według linii i stopnia pokrewieństwa:

Stopień I. Dotyczy bezpośrednich krewnych małżonków, czyli małżonków oraz ich dzieci.

Stopień II. Obejmuje rodzeństwo małżonków oraz rodziców chrzestnych i ich dzieci.

Stopień III. Dotyczy rodzeństwa rodziców chrzestnych oraz ich dzieci.

Stopień IV i wyższe. Obejmuje dalszych krewnych małżonków, takich jak kuzyni, wujostwo, oraz ich dzieci.

Znaczenie prawne powinowactwa

Powinowactwo ma pewne znaczenie w kontekście prawnym, zwłaszcza w kontekście dziedziczenia i przysługujących prawach. Jego ustalenie jest istotne pod kątem tego, że nie dopuszcza możliwości zawarcia małżeństwa między powinowatymi w linii prostej, chyba że zgodę taką wyraził sad. Powinowactwo odnosi się również do prawa do kontaktów z dziećmi, ustalenia obowiązku alimentacyjnego itp.

Dodatkowo powinowactwo ma szczególne znaczenie podczas wszelkich procesów sądowych, w tych w sprawach cywilnych, rodzinnych i karnych (odmowa składania zeznań; wyłączenie pracownika (art. 24 kpa); wyłączenie organu (art. 25 kpa); wyłączenie sędziego (art. 48 kpc, art. 40 kpk, art. 18 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).

Powinowactwo odgrywa istotną rolę w relacjach rodzinnych oraz ma znaczenie w kontekście prawnym, zwłaszcza w dziedzinie dziedziczenia i praw rodzinnych. Jest to ważne pojęcie, które warto znać, aby lepiej zrozumieć swoje prawa i obowiązki wobec osób związanych z nami przez małżeństwo, adopcję lub inne relacje rodzinne.