Prawo do korzystania z mieszkania należącego do współmałżonka

W sytuacji małżeńskiej nie zawsze oboje małżonkowie mieszkają w lokalu będącym częścią ich wspólnego majątku. Często zdarza się, że para zamieszkuje mieszkanie, które formalnie należy wyłącznie do jednego z nich, co stanowi jego tzw. majątek osobisty. W jakich okolicznościach i na jakich zasadach drugi małżonek ma prawo korzystać z takiego mieszkania? Czy z chwilą rozwodu będzie musiał się wyprowadzić? Koniecznie przeczytajcie.

Wspólny lokal = równe prawa

Jeśli małżonkowie mieszkają w lokalu wchodzącym w skład ich wspólnego majątku, oboje mają równe prawa do korzystania z niego. Podobnie jest w sytuacji, gdy posiadają inny tytuł prawny, jak na przykład wspólna umowa najmu, nawet jeżeli taką umową podpisał wyłącznie jeden z nich. W takich przypadkach sprawa jest stosunkowo jasna i nie budzi większych wątpliwości. W przypadku rozwodu i podziału majątku, możemy więc rościć prawa do udziału w majątku wspólnym.

Lokal należący do majątku osobistego

Sytuacja komplikuje się, gdy mieszkanie jest częścią majątku osobistego tylko jednego z małżonków. Czy w takiej sytuacji drugi małżonek ma prawo do korzystania z tego mieszkania? Prawo przewiduje w tym przypadku ochronę rodziny i jej potrzeb. W myśl artykułu 28(1) Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego, jeżeli prawo do mieszkania przysługuje jednemu małżonkowi, drugi małżonek jest uprawniony do korzystania z tego mieszkania w celu zaspokojenia potrzeb rodziny. Przepis ten stosuje się odpowiednio do przedmiotów urządzenia domowego.

Kiedy przysługuje prawo do korzystania?

Prawo do korzystania z mieszkania współmałżonka nie obejmuje każdego posiadanego przez niego lokalu. Małżonek może korzystać jedynie z tego, który zaspokaja potrzeby rodziny. Jest to ważne rozróżnienie – chodzi o zaspokojenie potrzeb całej rodziny, a nie tylko jednej osoby.

Pojęcie „Potrzeb Rodziny”

Warto zwrócić uwagę, że „potrzeby rodziny” obejmują nie tylko sytuacje, gdy w rodzinie są dzieci. Nawet jeśli małżonkowie nie posiadają dzieci, nadal tworzą oni rodzinę i powinni dbać o wspólne potrzeby. W związku z tym prawo do korzystania z mieszkania dotyczy również bezdzietnych rodzin. Pod „potrzebami rodziny” należy rozumieć sumę potrzeb wszystkich jej członków.

Inne formy prawa do lokalu

Prawo do korzystania z lokalu współmałżonka nie ogranicza się jedynie do mieszkań będących jego własnością. Może ono dotyczyć także lokalu, do którego współmałżonek posiada inny tytuł prawny, taki jak umowa najmu, prawo spółdzielcze, służebność osobista, użytkowanie czy dożywocie.

Zakres prawa do korzystania i czy takie prawo można zbyć?

Prawo do korzystania z lokalu nie może być przedmiotem umownych ustaleń między małżonkami. Jest to prawo o charakterze bezwzględnie obowiązującym, co oznacza, że nie można go wyłączyć ani ograniczyć na mocy umowy.

Prawo do korzystania z mieszkania współmałżonka jest niezbywalne. Oznacza to, że małżonek nie może nim rozporządzać ani przekazywać go osobom trzecim.

Prawo do dysponowania lokalem przez właściciela

Właściciel mieszkania, mimo że jego współmałżonek ma prawo z niego korzystać, może swobodnie nim dysponować, w tym sprzedać lokal bez zgody drugiego małżonka. Uprawnienie do korzystania z lokalu nie wpływa na prawo właściciela do rozporządzenia swoją własnością.

Kiedy prawo do korzystania z mieszkania ustaje?

Prawo do korzystania z mieszkania ustaje w momencie:

• Rozwiązania lub unieważnienia małżeństwa, albo orzeczenia sądowej separacji (separacja faktyczna nie wpływa na to prawo).
• Utraty prawa współmałżonka do lokalu (np. sprzedaż mieszkania, rozwiązanie umowy najmu).
• Śmierci małżonka, któremu przysługiwał tytuł prawny do lokalu.

Dochodzenie praw przez uprawnionego małżonka

Małżonek uprawniony do korzystania z mieszkania może dochodzić swoich praw przed sądem. W tym celu może złożyć pozew, domagając się dopuszczenia do korzystania z lokalu oraz współposiadania przedmiotów urządzenia domowego.

Prawo do korzystania z mieszkania należącego do współmałżonka jest ściśle związane z potrzebami rodziny i jest niezależne od ustroju majątkowego małżonków. Zasada ta ma na celu ochronę rodziny i jej interesów, umożliwiając małżonkowi korzystanie z lokalu oraz jego wyposażenia w sytuacji, gdy służy to zaspokojeniu potrzeb wszystkich jej członków. Prawo to nie jest zbywalne i nie może być ograniczone umownie, a także nie wpływa na możliwość dysponowania lokalem przez jego właściciela. W przypadku rozporządzania nieruchomością przez współmałżonka-właściciela, małżonek uprawniony do korzystania z lokalu nadal posiada określone prawa, takie jak status lokatora i możliwość ubiegania się o lokal socjalny. Prawo do korzystania z mieszkania wygasa w sytuacjach takich jak rozwód, unieważnienie małżeństwa, utrata tytułu prawnego do lokalu lub śmierć jednego z małżonków.

Jeżeli mają Państwo pytania, zapraszamy do kontaktu.